Nederland volgt VS in strengere regels voor ASML

Nederland kapt voortaan zelf de levering van geavanceerde chipmachines af die hightechbedrijf ASML aan China levert. Dat heeft minister Klever voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (PVV) vrijdag bekendgemaakt. Daarmee volgt het kabinet de maatregelen die de VS sinds oktober 2023 eenzijdig afdwingen. Er worden ASML echter geen nieuwe beperkingen opgelegd, „om de wereldwijde handelsstromen en waardeketens zo min mogelijk te verstoren”, zegt Klever in een verklaring.

De restrictie geldt voor bestemmingen buiten de EU, maar het voornaamste doel is te voorkomen dat China op grote schaal geavanceerde chips produceert. Die kan het land ook gebruiken om zijn militaire capaciteit te vergroten, met slimmere wapens.

Volgens ASML verandert er niets aan de huidige regels voor de export van chipmachines naar China, maar hoeft het bedrijf de VS er nu geen toestemming meer voor te vragen. De maatregel zal geen financiële gevolgen hebben voor ASML, zegt het bedrijf in een reactie.

ASML is marktleider in lithografiesystemen, complexe kopieerapparaten die bepalen hoe fijnmazig een chip is opgebouwd. Hoe kleiner de structuren van een chip, des te meer rekenkracht er op past.

De geavanceerdste lithografiesystemen die met extreem ultraviolet licht (EUV) werken, mogen al niet aan China worden geleverd. De Amerikanen willen hun technologische voorsprong maximaliseren en willen daarom de export van ASML naar China afknijpen.

De VS sporen Nederland aan meer beperkingen aan ASML op te leggen. Sinds 2022 geldt een exportvergunningsplicht voor diep-ultravioletsystemen, een wat oudere technologie waarmee China toch krachtige chips maakt die onder meer in de telefoons van Huawei belanden. Daarnaast richt China zich vooral op de productie van minder ingewikkelde halfgeleiders.

Nederland vindt dat China’s technologische vooruitgang gevaarlijk kan zijn, al blijft de naam van het land achterwege in de toelichting van minister Klever: „We zien dat door technologische ontwikkelingen er meer veiligheidsrisico’s zijn bij de export van deze specifieke productieapparatuur.”

Voor ASML (jaaromzet 27 miljard dollar) gold al een restrictie van de Amerikaanse overheid. Die besloot in oktober 2023 dat lithografiemachines die ook maar een fractie Amerikaanse technologie bevatten, onder de exportregels van de VS vallen. Washington gebruikt dit dwangmiddel om de ‘gaten’ te dichten in een eerdere overeenkomst met Nederland en met Japan, dat ook chiptechnologie aan China levert. Dat wordt nu ‘geharmoniseerd’: Nederland voert dezelfde restricties in als de Amerikanen, zodat Den Haag weer over de exportvergunningen kan beslissen.

Nog wel onderhoud

Het kabinet zet nog geen streep door onderhoud van machines die ASML al eerder aan Chinese klanten leverde. In China staan ongeveer negenhonderd ASML-machines, de meeste kosten tientallen miljoenen euro’s per stuk. Zonder ASML’s eigen technici en reserveonderdelen staan de geavanceerdste systemen binnen enkele weken stil. Premier Dick Schoof zei vorige week dat hij ook de economische belangen van ASML meeneemt in zijn afwegingen. „ASML is voor de innovatieve Nederlandse industrie van groot belang en die mag onder geen beding schade ondervinden.”